Lezersvragen 1

In de reacties op mijn blog worden veel vragen gesteld. Hoewel het erg fijn is dat er zoveel interesse wordt getoond, ben ik er nog niet aan toe gekomen om de vragen allemaal fatsoenlijk te beantwoorden. Daarom zal ik in deze blog een deel van de vragen behandelen. De rest volgt later.


1. Is het ziekenhuis werkelijk zoals je beschrijft? Ik heb ook andere verhalen gehoord over Afrikaanse ziekenhuizen.
In Malawi zijn verschillende soorten ziekenhuizen. Ik zit in een districtziekenhuis, waar zorg over een van de 28 regio’s van Malawi wordt verleend. De districtziekenhuizen zijn vrij groot en worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor de zorg voor de patiënten gratis is. Het gevolg is dat het er altijd erg druk is en dat de patiëntenpopulatie over het algemeen arm is (en slecht Engels spreekt). Het niveau van zorg is redelijk, maar er werken weinig echte artsen.
Naast districtziekenhuizen zijn er privé-ziekenhuizen en missieziekenhuizen, waar vaak tenminste één buitenlandse tropenarts te vinden is, maar waar alleen zorg tegen betaling wordt verleend. Hier komen de rijkere mensen, die minder vaak analfabeet zijn en beter Engels spreken.
Er zijn in Malawi 3 centrale ziekenhuizen, waar specialisten uit verschillende landen werken. Als wij er in ons ziekenhuis niet uitkomen of er is bijvoorbeeld een MRI of gastroscopie (maagkijkonderzoek) nodig, sturen we door naar het centrale ziekenhuis in Blantyre.
Daarnaast zijn er Health Centres, vergelijkbaar met huisartsenposten in Nederland. Hier werken alleen medical assistants en verloskundigen. Deze vangen een groot deel van de simpele casuïstiek op.
Patiënten in Malawi gaan in principe eerst naar een Health Center (of soms eerst nog naar een lokale medicijnman!), en als ze daar niet kunnen worden geholpen naar een District Hospital, of, als ze er voor kiezen, naar een privé-ziekenhuis of missieziekenhuis.

Voor zover ik kan opmaken uit de verhalen van andere coassistenten, zijn de andere disctrictziekenhuizen vergelijkbaar met het Thyolo District Hospital. Drie collega’s werken samen in een missieziekenhuis, waar twee Nederlandse tropenartsen werken. Hierdoor is het gemakkelijker om iets gedaan te krijgen of te overleggen. Toch hebben ze ook daar regelmatig last van de Afrikaanse mentaliteit en het gebrek aan materialen.

2. Is de watervoorziening in het ziekenhuis net zo slecht als in Thyolo?
Ja, in het ziekenhuis heb je ook regelmatig last van niet lopend water. Met name als het heeft geregend is dit een probleem. Vaak is er in de loop van de dag ergens wel weer water beschikbaar. Indien noodzakelijk (schoonmaak van de zalen), wordt water bij de pomp gehaald. Wassen is de verantwoordelijkheid van de guardians, maar de meeste patiënten wassen zich toch al weinig.
Overigens valt ook wel eens de stroom uit. Gelukkig duurt dit meestal maximaal een paar uur. Het ziekenhuis heeft een eigen generator waar het even op kan teren.

3. Sterven je patiënten onnodig door gebrek aan benodigde medicijnen of omdat ze te laat medische hulp krijgen?
Beide. Medicatie en materialen zijn regelmatig niet in het ziekenhuis aanwezig. Dan moet je het doen met tweedekeusmedicatie of moet je afwachten tot een nieuwe lading binnenkomt. Helaas wordt nooit bedacht dat er een nieuwe levering nodig is, voordat de medicatie of de materialen op zijn. Daarnaast lopen patiënten soms vertraging op doordat ze eerst naar een lokale medicijnman gaan of doordat ze een eind naar het ziekenhuis moeten lopen. Het meest schrijnend zijn de vrouwen die problemen krijgen bij de bevalling en dan naar het ziekenhuis moeten komen; die zijn vaak te laat, waardoor kind en/of moeder het niet overleven.
Verder is er soms een gebrek aan kennis. De medical doctors weten vrij veel, maar daarvan zijn er weinig. De clinical officers weten over bepaalde onderwerpen vrij veel, en over andere weer helemaal niets. Een voorbeeld is een vrouw die ernstige zwangerschapsvergiftiging had en op vrijdagmiddag binnenkwam. Bij ernstige zwangerschapsvergiftiging is het enige redmiddel het laten bevallen van de vrouw, zelfs als de vrucht onvoldoende oud is om te overleven. De dienstdoende wist dit niet en nam de vrouw op om haar medicamenteus te behandelen. Pas bij de overdracht op maandag werd de casus besproken, maar toen was het al te laat: op zondag waren zij en haar ongeboren kindje overleden.
Een andere reden waarom patiënten onnodig sterven is het gebrek aan discipline en verantwoordelijkheidsgevoel. Laatst op de overdracht werd een vrouw besproken die tegen 5 uur in de middag binnen kwam met weeën en waarbij werd gedacht aan een gescheurde baarmoeder. Een medische noodsituatie waarbij meteen geopereerd moet worden. Helaas voor de vrouw was het net tijd om over te dragen. De avonddienst kon echter niet worden bereikt, dus de intern clinical officer die op de zaal stond ging naar huis. Een uur later kwam de avonddienst opdagen en is de vrouw alsnog geopereerd. Gelukkig heeft de moeder het nog overleefd.
Een laatste probleem is de aanwezigheid van guardians. Hoewel deze veel voor de patiënten kunnen doen, zorgen ze er ook voor dat de nurses minder betrokken zijn bij hun patiënten. Het gevolg is dat achteruitgang van de patiënt vaak laat wordt opgemerkt; soms te laat.

4. Is het niet moeilijk te accepteren dat je tijdelijke collega’s – op een paar uitzonderingen na – niet erg betrokken lijken bij hun patiënten?
Tja, het hoort er een beetje bij. Aan de andere kant kun je het zien als een uitdaging om mensen te enthousiasmeren. Een van de intern clinical officers was een weekje voor een cursus naar het centrale ziekenhuis in Blantyre. Toen ik hem daarna op een niet-ward-round-dag op de ward zag, complimenteerde ik hem hierom. Hij zei dat ze in Blantyre elke dag ward round liepen en dat de zorg daardoor zoveel beter was. Hij had zich voorgenomen om voortaan elke dag naar de ward te komen. Ze kunnen dus wel degelijk geïnspireerd worden!

5. Wat doen jullie met gebroken botten, ongelukken, longontstekingen, om maar wat te noemen?
Gebroken botten kunnen, hoewel er geen gips is, vaak redelijk behandeld worden. Zo kunnen we sommige breuken behandelen met tractie – je hangt een gewicht met behulp van een katrol evenwijdig aan het bot, zodat de botstukken tegenover elkaar gaan staan. Vervolgens is het wachten tot het lichaam de boel geneest. Dat betekent dat deze patiënten zo´n 6 weken in het ziekenhuis liggen. Een andere optie is opereren, maar dat gebeurt hier zelden. Als een spoedoperatie nodig is, kunnen patiënten met de ambulance naar Blantyre worden vervoerd.
Longontstekingen worden behandeld met antibiotica. Daar hebben we er meestal genoeg van. Eigenlijk wordt elk klein kuchje behandeld met antibiotica, omdat men hier niet goed snapt wat de nadelen zijn (dat is overigens in meer landen, zoals Spanje en Frankrijk, het geval). Het is niet mogelijk om patiënten te beademen, maar aan de andere kant is het ook niet mogelijk om een bloedgasonderzoek te doen om te kijken wie dat nodig heeft. Het gevolg is dat ernstige longontsteking een vrij veel voorkomende doodsoorzaak is.

6. Zijn er bij jullie ook veel zwerfdieren?
Zeker. Op het ziekenhuisterrein lopen met name veel honden rond. Deze zijn broodmager en zien er vaak slecht uit. Ze zijn erg schichtig, waarschijnlijk omdat de Malawianen ze soms hard aanpakken. Soms komen we er een tegen in de keuken, rondsnuffelend in de afvalbak. In de Malawiaanse dorpjes waar ik in het weekend wel eens kom, lopen ook veel honden, varkens, geiten en kippen rond.

7. Yentl, heb je dat jurkje daar gekocht?
Yentl:
Het jurkje op de foto is afkomstig uit Nederland. Op de markt zijn wel veel leuke stoffen te vinden. Daarnaast zijn er zowel in alle dorpen kleermakers die graag iets voor je maken. Zo kunnen ze jurkjes op maat maken, maar ook rokken, tassen of haarbandjes. Zelf vind ik het leuker om met mijn eigen naaimachine aan de slag te gaan, dus koop ik hier alleen stoffen.

8. Hoe ervaart Yentl haar stage eigenlijk?
Yentl:
Gisteren was de laatste dag van mijn coschap. Hoewel het aan het begin erg wennen was, kan ik niet anders zeggen dan dat het een hele ervaring was! Ik heb veel geleerd en heb het erg naar mijn zin gehad. Uiteraard waren er ook regelmatig frustraties, maar daar leer je mee omgaan. Desalniettemin heb ik erg veel zin in mijn laatste coschap in Nederland, dat over twee weken begint. Nu zal ik eerst nog een weekje vakantie houden in Thyolo.


Andere vragen zijn altijd welkom! Ik zal over een tijdje nogmaals een blog schrijven met antwoorden op lezersvragen.